یادداشتی بر تله فیلم مرخصی
متهم به قتل در «مرخصی»
فيلم تلويزيوني مرخصي به کارگرداني مسعود آب پرور که چند روز قبل از شبکه سه به نمايش درآمد، با اين ديالوگ ها آغاز مي شود: زن جوان: «خراب نکن زندگي ام رو آقا»، مرد مسن: «کامم شيرين بشه زندگي رو به کامت شيرين مي کنم».
همين ديالوگ ها بعلاوه چهره رنگ پريده و رنج ديده پريناز ايزديار در نقش زن جوان و تصوير مرد مسن و آراسته با بازي حميد جديدي، بي پرده و به سرعت مخاطب را در جريان فضاي داستان مي گذارد. فيلم با نمايش پنج سکانس پيش نياز آغاز مي شود که همچون مروري سريع و غافلگيرکننده، مخاطب را در جريان ماجراهايي قرار مي دهد که داستان اصلي را شکل مي دهد. اين سکانس ها حکم مقدمه را دارند و کارگردان براي جدا کردن آنها از روايت اصلي و جلوگيري از مخدوش شدن يکدستي فيلم، اين سکانس ها را به عنوان تيتراژ در کنار تصاوير گرافيکي و اسامي عوامل ارائه مي کند.
در سکانس هاي ابتدايي فيلم مي بينيم چطور زن جوان (فروغ) با همکاري برادرش و خلافکار خرد، پايي به نام نادر موفق مي شود به گاوصندوق مرد متمول (پرويز) دستبرد بزند و مقدار زيادي طلارا در گورستان اتومبيل ها دفن کند. اما فروغ بعد از اين اتفاقات به سرعت دستگير و زنداني مي شود. تله فيلم مرخصي ماجراي مرخصي کوتاه مدت فروغ است. خانواده فروغ برايش درخواست مرخصي کرده اند و اين مرخصي چندان عادي به نظر نمي رسد چراکه فروغ تمايلي به رفتن به مرخصي ندارد، اما خانواده اش اصرار دارند او حتما چند روزي به خانه بيايد. بيننده تله فيلم مرخصي از همان ابتدا براساس پيش شرط ها خودش را براي تماشاي يک ملودرام آماده مي کند، چرا که قهرمان فيلم يک زن جوان است که به خاطر مقاومت در برابر هوسراني و طمع يک مرد پولدار محبوس شده است. ارائه کدهاي مختلف درباره بيمار بودن پدر فروغ هم در ايجاد اين ذهنيت بي تاثير نيست، اما مرخصي روند ديگري در پيش مي گيرد و با اولين غافلگيري تماشاگر را به ديدن اثري متفاوت اميدوار مي کند، اما اين تقريبا اولين و آخرين غافلگيري در تله فيلم مرخصي است! فروغ در بازگشت به خانه متوجه مي شود پدر بيمارش مثل هميشه است، اما برادر فروغ دختر خردسال خود را براي تامين مواد مخدر فروخته است. تله فيلم مرخصي از اين پس به ماجراي کشمکش هاي فروغ براي بازگرداندن دختر برادرش معطوف مي شود و تقريبا تا انتهاي فيلم تماشاگر شاهد تلاش فروغ است و جز يک غافلگيري کوچک در بخش پاياني اثر، تحت تاثير هيچ ويژگي شاخصي در اين تله فيلم قرار نمي گيرد. مسعود آب پرور در مقام کارگردان در تله فيلم مرخصي بيش از هر چيز تلاش دارد تا يک قصه سالم را با همه اوج و فرودهايش به درستي روايت کند و اصراري ندارد که بر مخاطب تاثير بگذارد يا عواطف او را برانگيزد. او حتي اصراري ندارد که با غافلگيري يا ايجاد تعليق ها حس کنجکاوي مخاطب را بي جهت قلقلک دهد.
مرخصي نه يک ملودرام اجتماعي است، نه يک اثر اکشن و نه حتي اثري با ساختاري تازه و متفاوت. اين تله فيلم گاهي در روايت قصه ها به ملودرام پهلو مي زند، گاه يک اثر اجتماعي به نظر مي رسد و گاه از قواعد آثار اکشن پيروي مي کند، اما در هيچ کدام از اين موارد به تمام فاکتورهاي يک ژانر وفادار نمي ماند، اما با همه اينها مرخصي يک اثر سالم است که در توليدش معيارهاي منطقي مدنظر قرار گرفته است.
آب پرور در کارگرداني اين اثر بيش از هر چيز به ارائه يک تصوير درست و واقعي از شخصيت ها، رويدادها و پيوستگي و منطق رويدادها توجه دارد و اصراري ندارد گامي فراتر بگذارد. در اين اثر صرفا تلاش شده در خلق موقعيت ها و تعريف شخصيت ها جزئيات مد نظر قرار گيرد و مقولات ديگر مانند طراحي صحنه و لباس، طراحي نور و حتي انتخاب بازيگران نيز در حد قابل قبول باقي مي ماند. بازيگران نيز اگر چه هيچ کدام بازي درخشاني از خود نشان نمي دهند، اما در تناسب با کليت اثر قابل قبول ظاهر مي شوند.
مسعود آب پرور در تله فيلم مرخصي آگاهانه از شعار دادن پرهيز کرده، اغراق نکرده و تا حد ممکن رويدادها را قابل باور و منطقي به تصوير کشيده است. او براي جلب همراهي مخاطب صرفا به قواعد و اصول پايبند مي ماند و از اين بابت فيلم مرخصي حکم اثري ساده و بي ادعا را دارد که با تعريف قصه اي سالم و قابل باور مخاطبش را راضي مي کند، اما هيچ نکته برجسته اي در اين فيلم نيست. به عبارت دقيق تر اگر مورد خاصي به عنوان ضعف بارز و مشخص در اين تله فيلم وجود نداشته باشد، هيچ نقطه قوت، شاخصه ارزشمند يا هنرنمايي قابل تحسيني نيز در آن به چشم نمي خورد. در نگارش و ساخت تله فيلم مرخصي، سلامت اثر نقطه غايي و نهايي مدنظر نويسنده و کارگردان بوده است، اين در حالي است که مسعود آب پرور در مقام کارگردان همواره به تجربه هاي تازه و آزمايش ساختارها و شيوه هاي نو علاقه مند بوده است.
نويسنده: آذر مهاجر
روزنامه جام جم، شماره 3817 به تاريخ 25/7/92، صفحه 9 (راديو و تلويزيون)